شرایط محیطی کاشت, روش تکثیر و آبیاری درخت انگور
شرایط محیطی کاشت, روش تکثیر و آبیاری درخت انگور
انگور یک درخت خزاندار است که در مناطقی با آب و هوای نیمهگرمسیری تا معتدل مورد کشت قرار میگیرد. از میوه درخت انگور, محصولات متنوعی تولید میشود که برخی مورد استفاده عموم مردم بوده و برخی نیز طرفداران خاص خود را دارد. از جمله این محصولات علاوه بر میوه شیرین و خوشمزه انگور میتوان به آبغوره, شیره انگور یا دوشاب, کشمش و مویز اشاره کرد. در ادامه نکات مهم مرتبط با باغداری و تولید این میوه بهشتی در اختیار علاقهمندان عزیز قرار میگیرد.
شرایط آب و هوایی و رشد درخت انگور
درخت انگور جهت تولید محصول بهینه به فصل رشد طولانی، گرم و عاری از رطوبت و زمستان معتدل نیاز دارد. برخی از ارقام انگور قادرند دمای ۱۵- تا ۲۰- درجه را نیز در زمستان تحمل کنند و زنده بمانند ولی با این وجود برای تولید محصول بهینه نیاز به زمستانهای معتدل دارند. چنانچه دمای هوا در بهار کاهش یابد (صفر و پایینتر) اندامهای سبز و خوشههای گل درخت، صدمه میبینند که این امر کاهش شدید محصول را در پی دارد.
نیاز سرمایی و گرمایی
مو یا همان درخت انگور بهطور کلی جهت تولید محصول نیاز سرمایی کمی دارد (۵۰-۴۰۰ ساعت دمای ۰-۷.۲ درجه در زمستان). حتی برخی از ارقام انگور فاقد نیاز سرمایی هستند و در مورد آنها جهت تولید مناسب محصول، نیاز گرمایی مطرح است. در حالت کلی آب و هوای خنک تابستان سبب افزایش ترشی و کاهش قند میوه و درجه حرارت بالا در تابستان سبب افزایش قند و کاهش ترشی میوه انگور میگردد.
خاک مورد نیاز درخت انگور
درخت انگور در محدوده وسیعی از خاکها قابلیت رشد دارد اما تولید مناسب محصول نیازمند خاکهای عمیق و حاصل خیز، با زهکش خوب و بافت سبک میباشد.
روشهای تکثیر درخت انگور
تکثیر غیر جنسی
در تکثیر غیر جنسی درخت انگور از قلمه، خوابانیدن، پیوند و کشت بافت استفاده میشود.
استفاده از قلمه
در این روش از قلمههای یکساله بهمنظور تکثیر انگور استفاده میشود. معمولا در مناطق دارای زمستان معتدل، تا اواخر زمستان میتوان قلمه تهیه کرد ولی در مناطقی دارای زمستانهای سرد که خطر سرمازدگی شاخهها وجود دارد قلمهها باید در پاییز تهیه گردد. طول قلمهها معمولا بین ۲۵ تا ۴۵ سانتیمتر در نظر گرفته میشود البته در مناطق دیم از قلمههای بسیار بلندتر استفاده میگردد. چنانچه قلمه در پاییز تهیه شود در جعبههایی در زیر ماسه یا خاک اره در فضای آزاد نگهداری و در اواخر زمستان آنها را در زمین اصلی میکارند. همچنین میتوان برای اطمینان قلمهها را در خزانه ریشهدار کرد و در اوایل بهار به زمین اصلی منتقل کرد.
خوابانیدن شاخه
در این روش شاخههای بلند یکساله متصل به درخت را در شیارهایی به عمق ۱۰-۱۵ سانتیمیتر قرار داده و روی آن را با خاک میپوشانند. پس از ریشهدار شدن شاخهها میتوان جوانههای ریشه دار شده را جدا کرد و به صورت گیاه مستقل کشت کرد. زمان مناسب برای خوابانیدن شاخه انگور اواخر زمستان و اوایل بهار است.
پیوند انگور
از پیوندهای اسکنه، شکمی و قاشی جهت تکثیر درخت انگور استفاده میشود. روش مناسب پیوند انگور بدین صورت است که در اواخر فصل زمستان پیوندک مناسب تهیه و در پارچه مرطوب در یخچال (دمای ۴ درجه سانتیگراد) نگهداری میشود و در اواسط بهار پیوند انجام میگیرد. در انگورکاری معمولا پیوند اسکنه در فصل پاییز انجام میشود.
کشت بافت
یکی دیگر از روشهای تکثیر انگور استفاده از فن کشت بافت است. در این روش تعداد زیادی گیاه در شرایط آزمایشگاهی و استریل در سطح کوچک با کشت برگ تولید میشود. با کاربرد این روش و استفاده از کشت مریستم میتوان گیاه عاری از عوامل بیماریزا (باکتریایی و ویروسی) تولید کرد.
تکثیر جنسی درخت انگور
در تکثیر جنسی از بذر جهت تولید گیاه انگور استفاده میشود. این روش مرسوم نیست و استفاده از آن در بهنژادی و تولید واریتههای جدید میباشد.
آبیاری درخت انگور
آبیاری در مناطق دیم
درخت انگور از جمله درختان مقاوم به خشکی است بهگونهای که در مناطقی به صورت دیم نیز مورد کشت و کار قرار میگیرد و تنها در سال اول بعد از کشت در تابستان نیاز به ۲ الی ۳ مرتبه آبیاری دارد. در دیمکاری میزان بارندگی در فصول پاییز و زمستان بر کیفیت میوه تاثیر بسزایی دارد. بنابراین در این مناطق جهت استفاده بهینه از آب، توصیه میشود با مالچپاشی و ایجاد آبخورهای مناسب در اطراف درخت از هدر روی آب جلوگیری گردد. همچنین در دیمکاری استفاده از ارقام مقاوم به خشکی توصیه میگردد.
انواع انگور در مقالهای جداگانه در آینده نزدیک تشریح میگردد.
آبیاری در باغات با کشت آبی
در مناطقی که انگورهای آبی کشت میشود بسته به نوع و رقم انگور، شرایط اقلیمی و خاک منطقه، مقدار آب مورد نیاز درخت متفاوت است و از ۵-۷ هزار متر مکعب متغیر است. بهترین روش آبیاری درخت انگور، آبیاری قطرهای است که میزان آب مصرفی را به ۴-۵ هزار متر مکعب کاهش میدهد. دور آبیاری در بافتهای خاکی مختلف متفاوت است. آبیاری در خاکهای رسی هر ۸ روز یکبار کفایت میکند اما در خاکهای شنی دور آبیاری باید کوتاهتر شود. چنانچه خاک میزان رس بسیار بالایی داشته باشد و از عمق خوبی نیز برخوردار نباشد، آب زود تبخیر میشود و به دور آبیاری کوتاهتر نیاز میباشد. بهطور کلی باغدارها بر اساس جنس خاک، سن درخت و گرمای منطقه دور آبیاری مناسب را انتخاب میکنند.
در خاکهای با بافت مطلوب ۴-۶ هفته و در خاکهای شنی ۲-۴ هفته قبل از برداشت میوه انگور، آبیاری قطع میگردد. پس از برداشت محصول انگور خصوصا در نواحی گرم، آبیاری درخت ضروری است. در این مرحله مقدار آبیاری به میزان کمتری صورت میگیرد.
کوددهی و تغذیه درخت انگور
تغذیه درخت انگور در شرایط دیم
در دیمکاری، به دلیل محدودیت آبی، میزان استفاده از کودهای شیمیایی و آلی کمتر است. در کشت دیم، معمولا در موقع کاشت نهال یا قلمه انگور، از مخلوط کود حیوانی پوسیده و کودهای فسفره و پتاسه (۱۵۰ گرم) استفاده میگردد. هر چند در شرایط دیم کوددهی زیادی در سالهای آتی صورت نمیگیرد ولی چنانچه محصول درخت کاهش یابد و بر اساس آزمون خاک و برگ میزان عناصر خاک محدود باشد میتوان در زمستان و در زمان مناسب (قبل از بارندگی) کوددهی انجام گیرد. همچنین میتوان در فصل رشد محلول پاشی کودی مناسب انجام شود. توصیه میشود از کودهای آلی موجود در بازار جهت محلول پاشی استفاده شده و از کودهای شیمیایی استفاده نگردد.
تغذیه درخت انگور در کشت آبی
یک توصیه کودی مناسب در باغات آبی انگور نیازمند تجزیه خاک و برگ بوده و این امر کمک موثری در مدیریت تغذیه و صرفه جویی در مصرف کود به باغداران میکند. همانند تغذیه در شرایط دیم کودهای حیوانی در پاییز یا زمستان در یک مرحله به گیاه داده میشود که بسته به بافت خاک، حاصل خیزی و سن درخت، میزان کود مصرفی متفاوت است. معمولا ۳۰ تن در هکتار کود دامی استفاده میگردد.
از کودهای سولفات پتاسیم، سوپرفسفات و اوره نیز میتوان در زمستان استفاده کرد. کود اوره در زمستان به میزان کمتری مصرف میگردد زیرا در فصل رشد نیز به درخت داده میشود. مقدار مصرف اوره، سوپر فسفات و سولفات پتاسیم برای درختان بارده به ترتیت ۵۰۰، ۵۰۰ و ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار است. در طی فصل رشد جهت بهبود تولید محصول و افزایش کیفیت انگور از کودهای حاوی عناصر ازت، فسفر و پتاسیم و ریز مغذیها نیز استفاده میگردد. همچنین جهت بهبود تشکیل میوه محلول پاشی عناصر ازت، روی و بور پس از هرس زمستانه و قبل از باز شدن جوانهها توصیه میشود.
گردهافشانی درخت انگور
اکثر ارقام انگورهای اروپایی که انگورهایی موجود در ایران از این دستهاند خودبارورند و یک درخت به تنهایی خود تولید محصول میکند. انگورهای آمریکایی خودبارور نیستند و جهت تولید محصول مناسب باید از دو یا چند رقم انگور در باغ جهت تولید دانه گرده و گردهافشانی استفاده کرد.
مطالعه مقالات زیر را از دست ندهید:
- خواص و مضرات شیره انگور یا دوشاب
- نکات مهم در ارتباط با کشت زعفران
- خواص انجیر در تغذیه و درمان و مضرات آن
- شناخت خواص زعفران و مصرف آگاهانه آن
- انواع انجیر از نظر درخت و میوه
- بررسی فواید و مضرات خوردن پسته
- خوردن توت و بهرهگیری از خواص فراوان آن
- شرایط آب و هوایی, کاشت داشت و برداشت درخت پسته
- روش تهیه شیره انگور در منزل و در صنعت