ویژگی‌های آنتی اکسیدانی ارقام مختلف انجیر خشک
1 5٫00 out of 5 
ویژگی‌های آنتی اکسیدانی ارقام مختلف انجیر خشک
انجیر یک درخت خزان‌دار است که از نظر گیاه‌شناسی متعلق به خانواده Moraceae است. میوه درخت انجیر به صورت خشک و تازه خوری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به سبب ویژگی‌های کیفی و آنتی اکسیدانی بالا طرفداران زیادی دارد.
آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات فنولیک موجود در انجیر خشک
انجیر خشک یک منبع غنی از ویتامین‌ها، اسیدآمینه‌ها، مواد معدنی، فیبرهای خام و ترکیبات فنولیک هستند. در بین میوه‌ها، انجیر خشک دارای مقادیر بالایی از ترکیبات پلی‌فنول هستند. میزان فنول کل در میوه‌های خشک (بر اساس میزان گالیک اسید) به ترتیب زیر گزارش شده است: ۱- آلو ۲- کشمش ۳- انجیر ۴- خرما. همچنین این میوه یک منبع عالی از فلاونوئیدها و پلی‌فنول‌ها مانند گالیک اسید، سیرینگیک اسید، اپی‌کاتچین و روتین هستند. ترکیبات فنولیک در تمامی میوه‌ها به عنوان گروهی از ترکیبات ثانویه شناخته شده هستند. انجیر خشک به طور طبیعی غنی از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌باشد.
نقش پلی‌فنول‌ها به عنوان آنتی‌اکسیدان در حفاظت از بدن انسان در برابر بیماری‌ها
ترکیبات فنولیک به دلیل نقش مهم آنها در عطر و رنگ میوه از اجزاء مهم دخیل در کیفیت میوه هستند. از این گذشته پلی‌فنول‌ها به دلیل نقش آنتی اکسیدانی که دارند از اکسیداسیون لیپیدها به وسیله تنظیف رادیکال‌های فعال و مخرب اکسیژن جلوگیری می‌کنند و بدن را از آسیب این مولکول‌های خطرناک حفظ می‌کنند. فلاون‌ها و کاتچین‌ها از قدرتمندترین فلاونوئیدها برای حفاظت بدن در برابر رادیکال‌های فعال اکسیژن هستند. آنتی‌اکسیدان‌های انجیر می‌توانند لیپوپروتئین پلاسما را زیاد کنند و آنها را از اکسیداسیون‌های بعدی محافظت کنند. در مجموع این ترکیبات ارزشنمد پلی‌فنولیک موجود در انجیر خشک با دارا بودن نقش آنتی اکسیدانی بالا، از بدن انسان در برابر ابتلا به سرطان، دیابت، مشکلات قلبی و بیماری‌های مخرب محافظت می‌کنند.
اندازه‌گیری ویژگی‌های آنتی اکسیدانی ارقام مختلف انجیر خشک
علاوه بر دو رقم تجاری سبز و پیوس، در ایران ارقام دیگری از انجیر خشک وجود دارد که دارای ویژگی‌های آنتی اکسیدانی بالایی هستند و می‌توانند جهت مصارف دارویی مورد استفاده قرار گیرند. ارقامی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند عبارتند از: سیگوتو، خفرک، رونو، شاه‌انجیر، اتابکی، کشکی، متی، منبیلی و سیاه. این ارقام از استان فارس در مرحله رسیدگی کامل و پس از خشک شدن جمع‌آوری گردید و جهت اندازه‌گیری ویژگی‌های آنتی اکسیدانی و ترکیبات بیوشیمیایی به دانشگاه گیلان منتقل شدند. برای اندازه‌گیری ویژگی‌های مورد نظر در ارقام انتخابی، از دستگاه‌های اسپکتروفوتومتر، رفراکتومتر و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) استفاده شد. ترکیباتی که در این آزمایش مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند عبارتند از: فنول کل، فلاونوئید کل، آنتوسیانین کل، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و مواد جامد محلول. همچنین ترکیبات ارزشمند فنولیک شامل کاتچین، کاتچین کل، کوئرستین-۳- گلوکوزاید و کلروجنیک اسید نیز مورد اندزه‌گیری قرار گرفتند.
تصویر زیر برخی از ارقام انجیر انتخاب شده در مطالعه انجام شده را نشان می‌دهد.
برای آشنایی با انواع انجیر و دسته‌بندی آن به لینک مربوطه مراجعه نمایید.
تا قبل از این مطالعه، اطلاعاتی از ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی ارقام مختلف انجیر خشک ذکر شده گزارش نشده بود که طی مطالعه انجام شده به آن پرداخته شده است.
ارزیابی ویژگی‌های آنتی اکسیدانی ارقام انجیر مورد مطالعه
نتایج حاصل از بررسی ویژگی آنتی اکسیدانی و ترکیبات فنولیک تعدادی از انواع انجیر خشک در استان فارس نشان داد میوه‌های ارقام مختلف مورد مطالعه دارای مقادیر قابل توجهی از فنول کل، فلاونوئید کل، مواد جامد محلول (قند) و ترکیبات مفید فنولیک هستند. همچنین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بالایی در اکثر ارقام مورد مطالعه مشاهده شد.
مقادیر آنتوسیانین در ارقام متی، منبیلی و سی گوتو نسبت به دیگر ارقام به طور قابل توجهی بیشتر بود. بالاترین مقادیر ترکیبات مفید کاتچین و کوئرستین کل مربوط به رقم متی بود. مقادیر ترکیب فنولیک کاتچین کل در رقم اتابکی نسبت به دیگر ارقام بالاتر بود. ارقام شاه انجیر و متی دارای بالاترین مقادیر کوئرستین-۳- گلوکوزاید بودند. رقم خفرک دارای بالاترین میزان فنول کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی و رقم رونو دارای پایین‌ترین این مقادیر بود. بالاترین میزان فلاونوئید کل مربوط به رقم سیگوتو بود. نتایج نشان داد ترکیب کلروجنیک اسید، نقش اندکی در تعیین میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی در بین ارقام انجیر مورد مطالعه داشت.
به طور کلی، از آنجا که ارقام انجیر مورد مطالعه دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی هستند می‌توانند در پیشگیری از بیماری‌ها، تولید ترکیبات دارویی و پژوهش‌های به‌نژادی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به این نکته که این ارقام به‌صورت گسترده مورد کشت قرار نگرفته و تنها به‌صورت محدود در باغات وجود دارند، حفظ و بررسی آنها به عنوان بانک ژنی ارقام انجیر ایران از ضرورت ویژه‌ای برخوردار است.
مقاله کامل این پژوهش که توسط دکتر محمدرضا پورقیومی انجام شده و در یکی از مجلات ISI به چاپ رسیده، در لینک پایین موجود است. علاقه‌مندان جهت مطالعه بیشتر می‌توانند به این مقاله مراجعه نمایند.
لینک متن کامل مقاله: http://hrcak.srce.hr/178891
